พระพุทธศาสนาไทยในมิติศาสนาและสังคม

พระพุทธศาสนาไทยในมิติศาสนาและสังคม

พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติของประเทศไทย และฝังรากลึกในวิถีชีวิต วัฒนธรรม และจิตสำนึกของคนไทยมาอย่างยาวนาน โดยนอกจากจะเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตของพุทธศาสนิกชนแล้ว ยังมีบทบาททางสังคม การศึกษา และจิตใจในหลากหลายมิติ

📍 นิกายของพระพุทธศาสนาในไทย

พระพุทธศาสนาในประเทศไทยอยู่ในนิกาย เถรวาท โดยแบ่งเป็น 2 นิกายหลักที่ยอมรับโดยรัฐ ได้แก่:

🔶 1. มหานิกาย

เป็นนิกายที่มีจำนวนพระภิกษุและสามเณรมากที่สุดในประเทศไทย ก่อตั้งมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย มีลักษณะเปิดกว้างทางการศึกษาและการตีความคำสอน ไม่เน้นความเคร่งครัดทางวินัยเท่าอีกนิกายหนึ่ง พระส่วนใหญ่ในไทยสังกัดมหานิกาย สวดทำนองไทย  หรือสำเนียงไทย  เรียกการสวดแบบนี้ว่า  สวดแบบสังโยค

🔷 2. ธรรมยุติกนิกาย

ก่อตั้งโดยพระวชิรญาณภิกขุ (รัชกาลที่ 4) ในปี พ.ศ. 2372 เพื่อปฏิรูปพระพุทธศาสนาไทยให้เคร่งครัดตามพระวินัยมากยิ่งขึ้น ธรรมยุตเน้นการศึกษาพระไตรปิฎกอย่างจริงจัง สวดให้เป็นไปตามหลักบาลีไวยากรณ์  เรียกการสวดแบบนี้ว่า  สวดแบบมคธ และการดำรงชีวิตของพระมักเรียบง่ายตามแนวทางวัดป่า

📊 จำนวนพระในประเทศไทย (ข้อมูลล่าสุด ปี 2567)

ตามข้อมูลจาก สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (ปี 2567):

• พระภิกษุรวมทั้งหมด: ประมาณ 245,978 รูป

• สามเณรรวมทั้งหมด: ประมาณ 32,273 รูป

• รวมพระสงฆ์ทั้งหมด: มากกว่า 278,000 รูป

หมายเหตุ: ข้อมูลแยกตามนิกาย (มหานิกาย และธรรมยุต) ยังไม่มีการเปิดเผยในรายละเอียดสำหรับปี 2567 แต่จากแนวโน้มในอดีตพบว่า:

• มหานิกาย มีสัดส่วนประมาณ 90% ของพระทั้งหมด

• ธรรมยุติกนิกาย ประมาณ 10% ของพระทั้งหมด

🧭 มิติทางสังคมของพระพุทธศาสนาไทย

พระพุทธศาสนาในไทยไม่ได้เป็นเพียงศาสนาในทางจิตวิญญาณเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์กลางของชุมชนและวัฒนธรรมอีกด้วย ได้แก่:

• บทบาททางการศึกษา: วัดเคยเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้พื้นฐานของไทย เช่น โรงเรียนวัด, โรงเรียนพระปริยัติธรรม

• บทบาททางสังคม: วัดมักเป็นสถานที่จัดกิจกรรมชุมชน งานประเพณี และช่วยเหลือประชาชนในยามวิกฤต เช่น ช่วงโรคระบาดหรือภัยพิบัติ

• บทบาทเชิงจิตวิทยาและจิตใจ: พระสงฆ์มักทำหน้าที่ให้คำปรึกษาทางใจแก่ประชาชน ช่วยบำบัดความทุกข์ด้วยหลักธรรม

• บทบาททางการเมืองและวัฒนธรรม: พระสงฆ์ชั้นผู้ใหญ่หลายรูปเคยมีบทบาทในการให้คำแนะนำแก่รัฐบาล หรือสะท้อนจุดยืนต่อประเด็นทางศีลธรรมในสังคม

✨ ความสำคัญของพระพุทธศาสนา

พระพุทธศาสนาไม่เพียงแต่เป็นศาสนาเก่าแก่ที่ดำรงอยู่คู่ชาติไทย หากแต่ยังมีบทบาทหลากหลายในสังคม ตั้งแต่มิติศรัทธา ไปจนถึงบทบาทในชุมชนและการพัฒนาสังคม ความหลากหลายในนิกาย และจำนวนพระสงฆ์ที่ยังมีอยู่อย่างมาก แสดงถึงพลังของศาสนาในการดำรงและปรับตัวกับโลกยุคใหม่

วิกฤตของพระพุทธศาสนาในไทย ยุคโลกาภิวัตน์ การสื่อสารยุคดิจิทัล เครื่องมือสื่อสารเป็นข้อพิสูจน์พระในพระพุทธศาสนาหลากหลายมุมมองทั้งในแง่ดี และแง่ร้าย หรือการเปิดโปงข้อมูลความลับของพระที่มิอาจปฎิบัติตนให้อยู่ในข้อกำหนดในพระพุทธศาสนาได้  วิกฤตศรัทธาในจิตใจประชาชนผู้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้ ตามแต่ข่าวเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น แต่สิ่งหนึ่งที่ชาวไทยมีเสมอคือบทเรียน และหลักธรรมในพระพุทธศาสนาที่เรานำมาใช้กับตัวเราเอง ไม่ให้จิตใจเศร้าหมองไปตามเรื่องราว การปฎิบัติธรรมเสมอย่อมดีกับตัวเรา.

หนังสือ “วิกฤติในพระพุทธศาสนา”

บทสรุปโดยสรุปสาระของหนังสือ“วิกฤติในพระพุทธศาสนา”นับเป็นการจุดประกายให้สังคมไทยได้มองเห็นคุณค่าและแก่นแท้ของพระพุทธศาสนา…

พุทธศาสนิกชนต้องกลับมาทําความสนใจศึกษาธรรมเสียใหม่โดยปฏิบัติธรรมให้รู้จักใจตนเองมากขึ้น เพราะเมื่อรู้จักตนเองแล้ว เราก็จะเข้าใจพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริงว่า มีประโยชน์ต่อชีวิตและมีคุณค่าต่อสังคม และจะเป็นหนทางช่วยปกป้องรักษาพระพุทธศาสนาให้ยืนยาวต่อไปจากรุ่นสู่รุ่น อย่าฝากพระพุทธศาสนาไว้กับคนใดคนหนึ่ง แต่ให้ฝากไว้กับพุทธบริษัททุกคนที่จะต้องนําไปปรับใช้ในสถานการณ์ยุคปัจจุบันที่ประเทศไทยกําลังเผชิญกับวิกฤติการณ์ทางพระพุทธศาสนาในปัจจุบันนี้

เอกสารอ้างอิงพล.ต.ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช.(2559). วิกฤติในพระพุทธศาสนา.กรุงเทพฯ: วสี ครีเอชั่น.