โรคไข้นกแก้ว ยังไม่พบผู้ป่วยในไทย

สธ.ประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมเฝ้าระวังใกล้ชิดแล้ว

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข เผย “โรคไข้นกแก้ว” ที่พบระบาดในหลายประเทศแถบยุโรป เป็นโรคติดต่อจากสัตว์สู่คนที่พบได้ยาก ไม่ใช่โรคติดต่ออุบัติใหม่ และมียารักษา อาการจะคล้ายกับโรคไข้หวัดใหญ่ ทำให้เกิดปอดอักเสบรุนแรงได้ เกิดจากเชื้อแบคทีเรียในนก ไทยยังไม่พบรายงานผู้ป่วย แต่ได้ประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมเฝ้าระวังใกล้ชิดแล้ว แนะวิธีป้องกันทั้งคนเลี้ยงนก สัตวแพทย์ และประชาชนทั่วไป

 8 มีนาคม 2567 นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ให้สัมภาษณ์ถึงกรณีพบการระบาดของโรคซิตตาโคซิส หรือโรคไข้นกแก้ว ในหลายประเทศแถบยุโรป มีผู้เสียชีวิต 5 ราย โดยพบเชื้อในนก สัตว์ปีกในป่า และสัตว์เลี้ยงหลายชนิด ว่า โรคไข้นกแก้ว (Psittacosis) เป็นโรคติดเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่งที่พบได้ยาก แต่ไม่ใช่โรคติดต่ออุบัติใหม่ และมียาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาได้ เชื้อโรคนี้มักจะก่อโรคในนกที่เป็นสัตว์เลี้ยง เช่น นกแก้ว เป็นต้น ในอดีตเคยมีการระบาดในนกแก้วในหลายประเทศ เช่น เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา นิวซีแลนด์ คอสตาริกา ออสเตรเลีย 

ส่วนในประเทศไทย เคยมีการรายงานจากการวิจัยสำรวจในสัตว์ปีก ว่าพบเชื้อแบคทีเรียนี้เช่นกัน

นพ.ชลน่าน กล่าวต่อว่า โรคนี้ไม่แพร่กระจายโดยการกินสัตว์ที่ติดเชื้อ การติดเชื้อในคนส่วนใหญ่เกิดจากการสัมผัสกับสารคัดหลั่งจากนกที่ติดเชื้อ จัดอยู่ในกลุ่มโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน โดยผ่านทางการหายใจเอาเชื้อที่ขับออกมาจากปัสสาวะ อุจจาระ หรือสิ่งคัดหลั่งที่มีการปนเปื้อนของนกที่ติดเชื้อ ผู้ที่ติดเชื้อจะมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ และทำให้เกิดอาการปอดอักเสบรุนแรงได้ บางรายอาจมีอาการเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ 

ปัจจุบันยังไม่มีรายงานว่าพบผู้ป่วยโรคนี้ในระบบเฝ้าระวังของกรมควบคุมโรค อย่างไรก็ตาม กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมควบคุมโรค ได้ประสานไปยังจุดประสานงานกฎอนามัยระหว่างประเทศ (IHR) เพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติมในกรณีที่พบการระบาดหรือการติดเชื้อของโรคดังกล่าว และประสานไปยังกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช กรมปศุสัตว์ และเครือข่ายมหาวิทยาลัย ซึ่งมีความร่วมมือกันเรื่องสุขภาพหนึ่งเดียว (One health) เพื่อประสานข้อมูล และร่วมมือกันเฝ้าระวังโรคทั้งในคนและในสัตว์ โดยโรคนี้อยู่ในระบบเฝ้าระวัง   แบบ Event base surveillance หรือการเฝ้าระวังเหตุการณ์ ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ติดตามอย่างใกล้ชิดทุกวัน

“กลุ่มเสี่ยงที่ต้องให้ความสำคัญในการเฝ้าระวังการติดเชื้อ ได้แก่ ผู้เลี้ยงนก สัตวแพทย์ หรือบุคคลที่มีความเกี่ยวข้องกับนก แม้โรคนี้จะยังไม่มีวัคซีนป้องกัน แต่สามารถป้องกันเบื้องต้นได้ โดยเลือกซื้อนกเลี้ยงจากร้านขายสัตว์เลี้ยงที่น่าเชื่อถือและมีสุขอนามัยที่ดี 

ผู้เลี้ยงต้องให้ความสำคัญกับการป้องกันการติดเชื้อในนก เช่น การรักษาความสะอาด ไม่ให้นกอยู่กันอย่างแออัด แยกสัตว์ป่วยออกจากสัตว์ปกติ เป็นต้น 

ส่วนประชาชนทั่วไปควรหลีกเลี่ยงใกล้ชิดกับสัตว์ป่วย หากจำเป็นต้องสัมผัสต้องป้องกันตนเอง สวมถุงมือ และหมั่นล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำและสบู่ บุคลากรที่มีความเสี่ยงในการสัมผัสใกล้ชิดกับนก  ต้องหมั่นคอยสังเกตอาการตนเองและอาการของสัตว์อยู่เสมอ หากมีอาการผิดปกติ ให้รีบปรึกษาแพทย์และแจ้งประวัติเสี่ยง” นพ.ชลน่าน กล่าว

ข่าวจากเว็บไซต์ต่างประเทศเกี่ยวกับ Parrot fever (https://edition.cnn.com/)

องค์การอนามัยโลก ระบุเมื่อวันอังคารว่า การระบาดของโรคซิตตาโคซิส หรือไข้นกแก้ว ส่งผลกระทบต่อผู้คนที่อาศัยอยู่ในหลายประเทศในยุโรป การระบาดครั้งแรกพบในปี 2566 และต่อเนื่องไปจนถึงต้นปีนี้ มีรายงานการเสียชีวิตของคนห้าคน

ไข้นกแก้วเกิดจากแบคทีเรียในตระกูล Chlamydia ที่พบในนกและสัตว์ปีกในป่าและสัตว์เลี้ยงหลายชนิด นกที่ติดเชื้อไม่ได้ดูเหมือนป่วยเสมอไป แต่พวกมันจะปล่อยแบคทีเรียออกมาเมื่อหายใจหรือถ่ายอุจจาระ

โดยทั่วไปแล้ว มนุษย์จะติดไข้นกแก้วได้โดยการหายใจเอาฝุ่นจากสารคัดหลั่งของนกที่ติดเชื้อเข้าไป ตามข้อมูลของศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา ผู้คนอาจป่วยได้หากนกกัดหรือสัมผัสปากต่อปาก โรคนี้ไม่แพร่กระจายโดยการกินสัตว์ที่ติดเชื้อ

การศึกษาเผยว่าการติดต่อจากคนสู่คนเป็นไปได้แต่พบได้ยาก ในกรณีส่วนใหญ่ล่าสุด ผู้คนสัมผัสกับนกในบ้านหรือนกป่าที่ติดเชื้อ WHO กล่าว

คนส่วนใหญ่ที่เป็นไข้นกแก้วจะมีอาการป่วยไม่รุนแรง โดยจะเริ่มหลังจากสัมผัสนกป่วย 5-14 วัน และอาจรวมถึงปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ไอแห้ง มีไข้ และหนาวสั่น ยาปฏิชีวนะสามารถรักษาโรคติดเชื้อได้ และแทบไม่เป็นอันตรายถึงชีวิตสำหรับมนุษย์

ออสเตรีย ซึ่งปกติพบผู้ป่วยโรคนี้ 2 รายในแต่ละปี รายงานผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยัน 14 รายในปี 2566 และเพิ่มอีก 4 รายในปีนี้ ณ วันที่ 4 มีนาคม คดีดังกล่าวไม่เกี่ยวข้องกัน และไม่มีบุคคลใดรายงานว่าเดินทางไปต่างประเทศหรือสัมผัสกับนกป่า .

โดยทั่วไปเดนมาร์กพบผู้ป่วยประมาณ 15 ถึง 30 รายทุกปี ส่วนใหญ่เกิดจากการสัมผัสกับนกที่เป็นสัตว์เลี้ยงหรือนกที่เป็นงานอดิเรก เช่น นกพิราบแข่ง

ณ วันที่ 27 กุมภาพันธ์ มีผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยันผลแล้ว 23 ราย แต่เจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่นั่นสงสัยว่าจำนวนผู้ป่วยจะสูงกว่านี้มาก WHO กล่าว

ในบรรดาผู้ป่วยชาวเดนมาร์กดังกล่าว มีผู้ป่วยเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล 17 ราย มีผู้ป่วยโรคปอดบวม 15 ราย และเสียชีวิต 4 ราย

อย่างน้อยหนึ่งคนในเดนมาร์กเป็นไข้นกแก้วจากนกที่เลี้ยงไว้ จากกรณีอื่นๆ 15 กรณีที่มีข้อมูลการสัมผัสที่มีอยู่ 12 กรณีกล่าวว่าพวกเขาติดต่อกับนกป่าผ่านทางเครื่องให้อาหารนกเป็นหลัก ในสามกรณี ผู้ป่วยไม่มีประวัติสัมผัสกับนกใดๆ เลย  เยอรมนีมีผู้ป่วยไข้นกแก้วที่ได้รับการยืนยันแล้ว 14 รายในปี 2566 และปีนี้มีอีก 5 ราย ประชาชนเกือบทั้งหมดเป็นโรคปอดบวม และมี 16 รายเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล จากผู้ป่วย 19 รายในเยอรมนี มี 5 รายรายงานว่าสัมผัสกับนกหรือไก่ที่ป่วย

สวีเดนมีจำนวนผู้ป่วยโรคไข้นกแก้วเพิ่มขึ้นตั้งแต่ปี 2560 รายงานจำนวนผู้ป่วยสูงผิดปกติในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายนถึงต้นเดือนธันวาคม โดยมี 26 ราย ในปีนี้ มี 13 ราย ซึ่งน้อยกว่าจำนวนที่รายงานในช่วงเวลาเดียวกันในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา

เนเธอร์แลนด์ยังพบผู้ป่วยเพิ่มขึ้น โดย 21 รายตั้งแต่ปลายเดือนธันวาคมถึง 29 กุมภาพันธ์ มีจำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้น 2 เท่าจากช่วงเวลาเดียวกันในปีก่อนหน้า WHO กล่าว โดยปกติแล้วประเทศนั้นมีผู้ป่วยประมาณเก้ารายต่อปี

ทุกคนในกลุ่มผู้ป่วยชาวดัตช์ล่าสุดได้รับการรักษาในโรงพยาบาล และมีผู้เสียชีวิต 1 ราย แปดรายรายงานว่าไม่ได้สัมผัสกับนก เจ็ดรายสัมผัสกับมูลนกจากบ้าน และหกรายสัมผัสกับมูลนกป่า

WHO กล่าวว่าจะติดตามการระบาดต่อไปพร้อมกับประเทศที่ได้รับผลกระทบ องค์กรสนับสนุนให้แพทย์เฝ้าระวังการติดเชื้อ และเตือนเจ้าของนกที่เลี้ยงและคนงานที่ต้องสัมผัสกับนกบ่อยๆ ให้ใช้สุขอนามัยของมือที่ดี WHO กล่าวว่าผู้ที่มีนกเลี้ยงควรดูแลกรงให้สะอาดและหลีกเลี่ยงความแออัดยัดเยียด

Image by DejaVu Designs on Freepik